Bestaat de koffieplant tegen 2080 nog wel?
Wereldwijd worden er dagelijks ruim 2 miljard kopjes koffie gedronken. Nederland is één van de koplopers in koffiedrinken, met 2,4 kopjes koffie per persoon per dag. Maar komt daar over ruim 50 jaar een einde aan? Als het tegenzit sterft de wilde koffieplant namelijk tegen 2080 uit. Slecht nieuws voor koffieliefhebbers dus.
Koffieproducten maken zich al jaren zorgen over de toekomst van koffie. Klimaatverandering is één van de grootste bedreigingen voor de koffieplant. Sinds 1850 is de gemiddelde temperatuur op aarde met 1ᵒC gestegen en naar verwachting is de temperatuur in 2100 nog een paar graden verder gestegen.
Dit klinkt als een kleine verandering, maar de gevolgen voor koffieplantages zullen enorm zijn. De koffieplant is erg gevoelig voor temperatuursverandering en het extreme weer tast de oogst aan. Koffieplantages hebben indirect ook hinder van klimaatverandering. Gebieden die vroeger koel waren zijn door stijgende temperaturen een broedplaats geworden voor bepaalde ziekten en insecten.
Arabica koffiebonen
De Arabica koffieplanten zijn wereldwijd de belangrijkste koffiebonen, arabica koffie wordt wereldwijd het meest gedronken. Maar juist op deze arabica koffieplanten zal het effect van klimaatverandering groot zijn.
Oorspronkelijk komt de Arabica koffieplant uit de hooglanden in het zuidwesten van Ethiopië. En daar groeien nog steeds wilde Arabica koffieplanten in de natuurlijke koffiebossen. Wetenschappers denken dat deze wilde Arabica koffieplant in de natuurlijke omgeving wel eens de toekomst van koffie kan gaan bepalen.
De wilde Arabica koffieplant is door zijn grote genetische diversiteit belangrijk, hij heeft veel variatie in het genetische materiaal. Hierdoor heeft de koffieplant een grote kans een eigenschap te bezitten die later goed van pas kan komen, zoals bijvoorbeeld weerstand tegen diverse koffieziekten. Dit komt omdat de wilde koffieplant zicht voortdurend aanpast aan veranderende omstandigheden. En er vinden in natuurlijke koffiepopulaties tijdens bestuivingen constant uitwisselingen van genen plaatst, zodat deze uiteindelijk kunnen leiden tot nieuwe combinaties zodat hij zich voortdurend kan aanpassen.
Op koffieplantages hoeven koffieplanten zich nauwelijks aan te passen, doordat de koffieboer continue de omstandigheden gelijk houdt en ziekten probeert te voorkomen. Daarnaast worden deze koffieplanten vaak gekloond, waardoor de genen gelijk blijven.
De wilde Arabica koffieplant de toekomst?
De wilde arabica koffieplant kan dus waarschijnlijk wel overleven, gaat die dan niet in de toekomst ons heerlijke koffie geven? Helaas wordt de wilde variant echter nu bedreigd door een drietal factoren: ontbossing, intensivering en het mengen van gecultiveerde en wilde koffiepopulaties.
Ontbossing: steeds vaker worden natuurlijke koffiebossen met wilde koffieplanten vervangen door grote koffieplantages, voor een hogere koffieopbrengst. De kleinere wilde koffieplantpopulatie krijgt zodoende steeds meer last van inteelt en hierdoor neemt de genetische diversiteit af. En worden de koffieplanten dus alsnog steeds kwetsbaarder voor plagen en ziekten.
Intensivering: koffieboeren snijden regelmatig de lage vegetatie die onder de koffieplanten groeit af, wat lijdt tot een vermindering en versimpeling van andere vegetatie. Onderzoek heeft aangetoond dat er daardoor minder verspreiding is van stuifmeel en dus minder uitwisseling van genen. En dit veroorzaakt dus ook een kleinere genetisch diversiteit.
Mengen van gecultiveerde en wilde koffiepopulaties: koffieboeren plaatsen steeds vaker hun koffieplantage binnen natuurlijke koffiepopulaties, zodat de wilde koffieplanten genen kunnen uitwisselen met de gecultiveerde koffieplanten op de koffieplantages. Maar juist deze gecultiveerde koffieplanten hebben een kleinere diversiteit, dus ook de genetische diversiteit van de wilde koffieplant gaat deels verloren.
De oplossing voor de wilde koffieplant?
Is er al reden tot paniek? De kansen voor de wilde koffieplant om zich aan te passen tegen de klimaatverandering wordt dus kleiner. Maar toch kunnen we nog wat doen.
Koffieboeren en specialisten moeten met elkaar om tafel gaan zitten om het management van de koffiebossen te verbeteren. Op die manier blijft de wilde koffieplant bestaan en kan die ons helpen om ook over tientallen jaren nog steeds van dit heerlijke zwarte goud, ons geliefde bakje troost, te genieten.
Bron: Scientias.nl
